Algemeen financieel beeld
In deze programmabegroting zijn alle plannen voor 2025 met bijbehorende financiering opgenomen. Het is een verdere uitwerking van alle activiteiten en het beleid. Nieuw beleid en grote exogene ontwikkelingen zijn reeds besproken bij de kadernota 2025. Ten opzichte van de kadernota zijn de effecten van de meicirculaire, de verwachte kapitaallasten, renteontwikkelingen en een aantal exogene en autonomen ontwikkelingen met financiële gevolgen meegenomen.
Wanneer we alle plannen uitvoeren, is de begroting voor 2025 en verder niet sluitend. Het structurele tekort - belangrijk voor de toezichthouder - doet zich voor in 2026 en 2027 en een klein plusje in 2028. Dit beeld is anders dan bij de Kadernota 2025 werd gepresenteerd. Sinds het maken van deze kadernota is een aantal nieuwe inzichten ontstaan. De financieel meest omvangrijke hiervan zijn kostenstijgingen bij de jeugdzorg en hogere kosten voor het beheer en onderhoud van onze wegen. In 2026 en verder wordt dit structureel tekort versterkt door een afname van de bijdrage van het Rijk uit het gemeentefonds. Dit zet de wettelijke taken en de haalbaarheid van maatschappelijke opgaven op gemeenteniveau sterk onder druk. Met veel andere gemeenten blijven we daarom de komende tijd in gesprek met het Rijk om deze voorgenomen korting terug te draaien.
Toch is er nog geen reden voor acute zorgen, omdat we over voldoende middelen beschikken om de financiële gevolgen op te vangen. We houden daarom de belastingen en heffingen onveranderd laag. Uiteraard blijven we ook scherp op het binnenhalen van nieuwe subsidies bij Rijk en provincie om onze financiële basis verder te versterken. Feit is wel dat deze begroting van raad en college vraagt om zuinig met onze financiële middelen om te gaan.
Dichtbij en samen met inwoners
Betrokkenheid van inwoners is cruciaal voor het goed functioneren van het gemeentebestuur. In 2025 starten verschillende participatie-experimenten om te ervaren wat werkt, waarbij we ook de ruimte willen stimuleren voor initiatieven vanuit de samenleving. We moderniseren onze dienstverlening volgens het 'click-call-face' principe en met een Direct Duidelijk campagne om onze brieven en e-mails aan inwoners te verbeteren.
In 2025 staan we samen nadrukkelijk stil bij 80 jaar leven in vrijheid en besteden we aandacht aan het Nederlandse slavernijverleden door te onderzoeken hoe we een Keti Koti viering kunnen organiseren. Tenslotte stellen we in 2025 een regionale samenwerkingsagenda op. Deze samenwerking met andere gemeenten zorgt ervoor dat we meer voor onze inwoners bereiken op het gebied van wonen, duurzaamheid en mobiliteit.
Iedereen krijgt kansen
In onze gemeente moet iedereen kunnen meedoen. Ons re-integratie- en participatiebeleid is erop gericht dit voor al onze inwoners mogelijk te maken. We gaan door met het welzijnsgesprek om beter inzicht te hebben in de hulpvraag van de inwoner. Het in 2024 vastgestelde nieuwe minimabeleid is beter toegespitst op bestaanszekerheid en bieden van perspectief en wordt in 2025 geïmplementeerd.
In 2025 verbeteren we het integraal werken om inwoners beter te ondersteunen. We bereiden in 2025 keuzes voor om ons lokale hulpverleningsstelsel toekomstbestendig te maken en boren hiervoor de maatschappelijke kracht van de gemeenschap aan. Bovendien introduceren we een nieuwe methode om maatschappelijke organisaties te subsidiëren. De gemeente heeft dan meer regie op passende activiteiten voor inwoners.
We zetten de bestaande beleidsinstrumenten in om beter te kunnen sturen op de doelen van het Sociaal Kompas. Dit doen we onder andere door uitvoering van het Integraal Zorg Akkoord, het nieuwe Wmo-beleid, maar ook door uitbreiding van de aanpak Kind naar Gezond Gewicht en door te werken aan de mentale gezondheid met het Fit & Stressless programma. We zorgen voor een betere aansluiting van het zorgaanbod in de jeugdzorg.
Ieder kind moet veilig, gezond en kansrijk kunnen opgroeien. In 2025 werken we aan de programmalijnen uit de Lokale Educatieve Agenda (LEA) en de regionale werkagenda Inclusief Onderwijs. Daarom werken we aan nieuwe kindcentra, investeren we in schoolgebouwen en voeren we met ouders, professionals en maatschappelijke instellingen het fundamentele gesprek over opvoeden, opgroeien en ontwikkelen. We versterken de pedagogische basis door het creëren van een betere doorgaande leerlijn voor kinderen van 0 tot 4 jaar.
Samen voor een veilige en schone gemeente
Samen met inwoners geven we in 2025 uitvoering aan wijkscans en wijkplannen veiligheid. Ook in het programma Sterk voor Noord is veiligheid goed geborgd. We investeren in effectieve handhavingsinstrumenten, zoals een scanauto voor handhaving op afval, en verbeteren de digitale ondersteuning voor handhavers. Een proef met spoedeisende bestuursdwang bij afval moet helpen overtreders snel aan te pakken. We gaan aan de slag met de vervanging van het afgekeurde gebouw van de reddingsbrigade Vlietland voor. We gaan verder met het trainen van de interne organisatie om binnen het nieuwe regionale crisismanagement te kunnen functioneren.
Blijven werken aan bereikbaarheid
Er ligt een enorme opgave om onze gemeente duurzaam bereikbaar te houden en inwoners mee te nemen in andere vormen van reizen. We zetten in op wandelen, fietsen, openbaar vervoer en deelmobiliteit. Om de bereikbaarheid van Leidschendam-Zuid te verbeteren, werken we aan een betere OV-bereikbaarheid en gaan we aan de slag met aanpassingen aan de RandstadRailhalte Leidschendam-Voorburg. Grote projecten zijn de zone van N14/Mall en de participatie en planuitwerking Bereikbaarheid CID Binckhorst met de nieuwe tramlijn. We zetten ons in voor de Huygenstunnel en zorgen voor herinrichting van de Dr. Van Noortstraat in Stompwijk.
Rondom The Mall gaan we door met het aanpakken van de verkeers- en parkeerproblematiek. In 2025 worden concrete maatregelen uitgevoerd vanuit het Actieplan Verkeersveiligheid. Het reguliere beheer en onderhoud aan wegen is eind 2024 herijkt voeren we vanaf 2025 uit.
Duurzame toekomst en een goede leefomgeving voor iedereen
We gaan door met de implementatie van de Omgevingswet en vertalen de koersnotitie naar een volwaardige omgevingsvisie. Het uitvoeringsprogramma duurzaamheid en het Groen actieplan worden onverminderd doorgezet. Isolatie, energiebesparing, collectieve inkoop en de inzet voor meer lokale opwek van duurzame energie blijven belangrijke maatregelen om de gemeente te verduurzamen en de energierekening van onze inwoners omlaag te brengen. We verbeteren de biodiversiteit door meer en ander groen en beheer. We zetten ons in om het groen en ecologische verbindingen zoals de Loozone, Leidschendammerhout en het Duin Horst Weide gebied in en om onze gemeente structureel te verbeteren. Er wordt een nieuwe Bomennota inclusief uitvoeringsplan opgeleverd om de kwaliteiten van bomen beter te benutten voor onze gemeente.
De uitbreiding van het laadpalennetwerk en het faciliteren van kabelgoten gaat door en we treffen voorbereidingen voor wijken die van het gas afgaan. Bij de geplande vervanging van de riolering in Voorburg Noord - noord kiezen we voor een integrale buurtaanpak: samen met de buurtbewoners maken we een concept-buurtvisie en we benutten kansen om vergroening, klimaatadaptatie en hittestress samen aan te pakken. We stellen geld beschikbaar om openbare sportveldjes (beter) te verlichten. In 2025 leggen we ook het basisontwerp voor het onder de grond brengen van het hoogspanningstracé dat parallel loopt aan het spoor tussen station Laan van NOI en Voorschoten voor aan de gemeenteraad.
Wonen, werken en recreëren in een aantrekkelijke omgeving
Ook in 2025 bouwen we volop door in onze gemeente. We gaan door om zoveel mogelijk betaalbare woningen toe te voegen aan de woningvoorraad. We richten ons op de realisatie van een meer betaalbaar, divers en duurzaam woningaanbod en leggen daarbij de nadruk op het sociaal en middensegment (zowel huur als koop). Hierbij streven we naar 2/3 betaalbare woningbouw. Samen met corporaties en ontwikkelaars kijken we naar nieuwe mogelijkheden, met extra aandacht voor sociaal en middelduur. We houden scherp in de gaten of er extra financieringsbronnen beschikbaar komen vanuit hogere overheden. Ook gaan we afspraken maken met woningbouwcorporaties over het optoppen van gebouwen.Bij nieuwbouw is 5% bestemd voor het realiseren van economische of maatschappelijke functies.
Diverse nieuwbouwprojecten starten of worden opgeleverd in 2025. Zo wordt woonoord Duivenvoorde herontwikkeld, en gaan de gebiedsontwikkeling van Overgoo/Fleetpark en Klein Plaspoelpolder gestaag door. Belangrijke bouwprojecten zijn onder andere de deellocatie Damsigt met in totaal 295 huurwoningen (15% sociaal, 15% middelduur,70% vrije sector) waarvan het eerste deel in 2025 wordt opgeleverd. Ook de deellocatie Triadome met in totaal 123 woningen, waarvan 37 sociale huurwoningen, wordt in het eerste deel wordt in 2025 opgeleverd. Ook verwachten we de oplevering van de Nieuwstraat-Venestraat met 90 sociale huurwoningen. In Stompwijk start de bouw van 27 woningen aan de Dr. van Noortstraat en 18 woningen aan de Van Santhorstraat. Door toepassing van conceptueel bouwen aan de Van Santhorststraat is de verwachting dat deze woningen in 2025 kunnen worden opgeleverd.
De nieuwe locatie van de bibliotheek in Leidschendam wordt verbouwd en we verwachten besluitvorming over de Julianabaan voor een vitaal winkelcentrum inclusief nieuwe plek voor bibliotheek en cultuur
vanaf 2028. Voor het Stationsplein in Voorburg werken we de raadsmotie over vergroening en verlevendiging inclusief kunst uit. Er komt een bedrijfsverzamelgebouw in de Herenstraat. We gaan ook aan de slag met de herinrichting Damcentrum. We stellen extra budget beschikbaar voor de Oosterbegraafplaats om te verduurzamen en een familiekamer te realiseren. De historische verbinding tussen de Vliet en Park Vreugd en Rust wordt hersteld met een nieuwe brug. De aantrekkelijkheid van de leefomgeving houden we op peil door het uitvoeren van de beheerplannen voor groen, wegen, vastgoed, sportvoorzieningen.
We gaan aan de slag met de uitvoering van de Visie Recreatie & Toerisme Leidschendam-Voorburg 2025. Door middel van participatiebijeenkomsten met inwoners, ondernemers en andere belanghebbenden wordt een nieuw evenementenbeleid ontwikkeld. In 2025 wordt dit de raad ter vaststelling aangeboden waarna de implementatie kan starten
We onderzoeken hoe we de toekomst van de kernwinkelgebieden verder kunnen optimaliseren, bijvoorbeeld door te kijken naar mogelijkheden tot functiemenging. Centrummanagement en accountmanagement bedrijven dragen bij aan het onderhouden van het netwerk van ondernemers en zijn belangrijk voor een goede aansluiting van het lokale bedrijfsleven en de gemeentelijke dienstverlening. De gemeente ondersteunt de ondernemersfondsen en winkeliersverenigingen financieel, om de toekomst en vitaliteit van de winkelgebieden te behouden. Regionaal werken we In verschillende samenwerkingsverbanden samen om te zorgen voor het behoud en beter benutten van bedrijventerreinen. Lokaal werken we nauw samen met MKB-LV om onder andere de organisatiegraad op de bedrijventerreinen te verhogen. We zetten in op het behoud van het metrage bedrijvigheid op de bedrijventerreinen en op duurzame toekomstbestendigheid.
De uitvoeringsagenda van de cultuurvisie wordt ter hand genomen. Onderdeel is een verbeterde cultuureducatie aanpak, gerichtere voorwaarden bij subsidies en voortzetting van Cultuurpodium, Cultuur & Co. De cultuurmakelaar zet zich in voor een sterker cultureel veld door meer samenwerking en promotie, gezamenlijke programmering, fondsenwerving. We gaan verder met het versterken van de winkelgebieden in samenspraak met de winkeliers.
Op het gebied van sport werken we verder binnen het sportakkoord 2.0, waarin afspraken staan met organisaties voor sport en bewegen over het beleid rondom sporten en bewegen voor de periode 2023-2026. In 2025 ligt de focus op het thema Vitale sportaanbieders. Bovendien gaan we werken met meer rolmodellen in de wijk voor zowel sport als cultuur en bevorderen en stimuleren we bewegen in de buitenruimte. Om sporten plezierig te houden gaan we een aantal sportvelden in 2025 renoveren. De gemeente doet samen met Forum Sport onderzoek naar de herinrichting van sportpark het Loo.
Een wendbare, moderne organisatie
We verwachten meer inspanningen en daarmee hogere lasten door nieuwe wetgeving voor informatiebeveiliging (NIS2). Toenemende toepassing van cloudtechnologie brengt structureel hogere lasten met zich mee. De implementatie van een nieuw financieel systeem zal in 2025 worden afgerond. We stellen het budget voor verkiezingen bij, bereiden de nieuwe raadzaal voor en we optimaliseren ons vastgoedmanagement. We investeren in een betere ondersteuning van de griffie.
De Kadernota 2025 benadrukt het streven naar een betrokken, duurzame en veilige gemeenschap, met keuzes voor maatschappelijke impact en een verantwoordelijke bestuurlijke aanpak. Samen bouwen we aan een veerkrachtige en toekomstgerichte gemeente Leidschendam-Voorburg.