Bestuurlijke samenvatting

Onze zorgen en onzekerheden
De meest relevante zorgen en of risico’s zijn in de paragraaf weerstandsvermogen beschreven en waar mogelijk becijferd. Daarnaast is onlangs is het regeerprogramma van het nieuwe kabinet gepresenteerd. Belangrijke punten uit het regeerprogramma (gebaseerd op het hoofdlijnenakkoord van voor de zomer) die onze gemeente kunnen raken zijn onder andere asiel en migratie, de voorstellen op het gebied van duurzaamheid, bezuinigingen op Rijkssubsidies, het vervallen van de extra bezuiniging op de Hervormingsagenda Jeugd, de collectieve korting op de SPUK-gelden van 10%, extra middelen voor woningbouw & infrastructuur en de maximalisatie van de OZB.  
Net zoals het hoofdlijnenakkoord, is het regeerprogramma op hoofdlijnen. Het college constateert dat de inhoud van dat programma nog veel ruimte laat in de uitwerking en nog veel vragen oproept. Er staan nog vele vragen open hoe deze hoofdlijnen precies uitpakken voor onze gemeente en de beschikbare middelen. Details kunnen hierbij een groot verschil uitmaken.

Aanzienlijke gemeentelijke reserves
Ten opzichte van veel andere gemeenten – groot en klein – heeft onze gemeente een flinke financiële buffer. Het betreft hier onder andere een algemene reserve vrij besteedbaar en diverse door de raad ingestelde bestemmingsreserves. Deze bestemmingsreserves zijn onder andere gelabeld voor de energietransitie en duurzaamheid, herstelbeleid, mobiliteit, bereikbaarheid, onderwijshuisvesting en langer zelfstandig wonen. De omvang hiervan maakt het mogelijk dat we fors investeren in belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen, zonder dat ons meerjarenperspectief in de rode cijfers duikt of dat er op andere belangrijke beleidsterreinen ingegrepen moet worden. Het gaat hier altijd om incidentele uitgaven. Het afgelopen jaar zijn er diverse bestedingsplannen door de raad goedgekeurd en de uitvoering is gaande. Het is natuurlijk wel zo dat als de plannen uitgevoerd zijn, onze reserves dan flink zullen krimpen. Maar ondanks dat hebben ze naar verwachting nog steeds een acceptabel niveau en blijft de solvabiliteit ruim boven de 30%.

Actualisatie van het beheerplan wegen
Uit het nieuw opgestelde beheerplan wegen (2025-2029) blijkt dat onze gemeente wordt geconfronteerd met toenemende uitdagingen in het onderhoud van wegen en infrastructuur. Dit wordt mede veroorzaakt door factoren die moeilijk te beïnvloeden zijn, zoals klimaatextremen en de stijgende verkeersintensiteit. Deze factoren zorgen ervoor dat wegen sneller slijten en dat bij een aantal wegen sprake is van achterstallig onderhoud.
Daarnaast is er sprake van een toenemende onderhoudsbehoefte door investeringen die aan het einde van hun levensduur zijn gekomen. Om de kwaliteit en het ambitieniveau van onze infrastructuur op peil te houden, zijn er intensievere onderhoudsmaatregelen nodig. Dit vraagt om extra inspanningen en middelen om te voorkomen dat de staat van onze wegen verder verslechtert. In de begroting is daarom structureel rekening gehouden met € 560.000 extra budget voor groot en regulier onderhoud. Dit is een noodzakelijke aanpassing om ervoor te zorgen dat we adequaat kunnen inspelen op de versnelde slijtage van wegen en de toenemende onderhoudsdruk.
Bij de 2e Tussentijdse rapportage 2024 wordt daarnaast – op basis van artikel 44 van het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten) – een voorziening achterstallig onderhoud gevormd voor het wegwerken van de achterstanden in onderhoud met een omvang van € 4,5 miljoen.

Landelijke stijging van de jeugdzorgkosten
Met deze landelijke trend heeft ook onze gemeente mee te kampen. We worden geconfronteerd met een aanzienlijke stijging van de kosten voor jeugdzorg. Zonder maatregelen is de verwachting dat het beschikbare budget met een bedrag van € 2 miljoen wordt overschreden. Deze overschrijding is niet slechts een financieel vraagstuk, maar een symptoom van dieperliggende maatschappelijke problemen. Zo maakt inmiddels 1 op de 7 kinderen in onze gemeente gebruik van een vorm van jeugdhulp.

Deze cijfers onderstrepen de druk op het huidige stelsel van jeugdhulp, dat steeds meer onhoudbaar blijkt te zijn. De stijgende vraag naar zorg en ondersteuning, gecombineerd met beperkte financiële middelen, vraagt om een fundamentele heroverweging van ons beleid op dit gebied. Zonder structurele ingrepen dreigt de toegankelijkheid van jeugdzorg in het gedrang te komen, met name voor die kinderen en jongeren die vanwege hun zware problematiek het meest afhankelijk zijn van deze zorg. Daarom wordt gestart met een actieplan wat onder meer gericht is op het versterken van de pedagogische basis, met een nadruk op samenwerking tussen scholen, zorginstellingen en de gemeente.